بایگانی دسته ی مجله اینترنتی علمی

طرح جابر دبستان، آینده ای روشن یا هدفی سردرگم؟!

وقتی حرف از طرح جابر دبستان میشه، والدین به دو دسته تقسیم می شن. دسته اول، اونایی هستن که میگن این طرح جابر چی هست اصلن؟ دسته دوم اونایین که می دونن طرح جابر چیه، ولی تا میشنون میگن ای بابا! بازم این طرح!

“طرح جابر“ از اسم دانشمند بزرگ ایرانی، جابر ابن حیان گرفته شده (شما هم اینو نمیدونستید یا فقط منم که نمی دونستم؟! حالا جابر کی بوده؟). این همون نقاط مبهمی هست که در ذهن والدین پیدا میشه!!

احتمالاً مسئولین عزیز وقتی این طرح رو تصویب کردن فکر می کردن قراره کلی جابر ابن حیان کوچک در کشور پرورش پیدا کنن! خب، زهی خیال باطل! این طرح نه تنها هیچ جابربن حیان کوچکی پرورش نداد، بلکه باعث شد هم دانش آموزان، هم والدین و حتی معلم ها، از این اسم متنفر بشن و اصلن نخوان بدونن که این آدم کی بوده!

ولی چرا اینطور شد؟

خب دلایل زیادی برای شکست این طرح ( که واقعاً ایده خوبی داره) وجود دارن. از نبود آگاهی کامل گرفته تا کمبود امکانات و هزینه های اضافی و غیره. شاید اگه این مشکلات حل بشن، این طرح واقعاً بتونه تاثیر شگرفی روی آینده علمی کشور و بچه های ما بزاره؛ اما فعلاً که همه رو گیر انداخته!

امروز می خوایم ببینیم مشکلات اصلی طرح جابر دبستان چی هست و چطور میشه حلشون کرد، و نقش هر قشر در بهبود روند انجامش چیه. پس با ما همراه باشید

(لطفاً همراه بشید! هم برای بچه هاتون خوبه هم اینکه قانع میشید که مشاورانی مثل ما واقعاً روی بهبود این نوع طرح های تحقیقاتی، وقت و انرژی میذاریم، پس نباید فکر کنین که همه چیز، رایگانه!).

طرح جابر دبستان چیه؟

تا حالا شنیدید که میگن هر اثر فاخر یک کپی بی ارزش داره؟

طرح جابر دبستان هم یه جورایی همون کپی بی ارزش به حساب میاد! در واقع این طرح، از یه طرح خارجی گرفته شده که تو مدارس ابتدایی برگزار میشه. هدف از این طرح، درگیر کردن دانش آموزها در فعالیت های پژوهشی و تقویت حس پژوهشگری و توانایی های علمی اونهاست. ضمن اینکه می تونه به پیدا کردن علایق دانش آموزا هم کمک کنه.

طرح جابر هم دقیقاً با همین هدف و اساس، چند سالیه که توی ایران تصویب شده و در مدارس ابتدایی برگزار میشه. دانش آموزان باید طبق یکسری اصول خاص، در مورد موضوعی تحقیق کنن و در قالب روزنامه دیواری و اسلایدهای دستی ارائه بدن. تا اینجا خیلی تعریف قشنگی بنظر میرسه؛ اما مشکل از جایی شروع میشه که این طرح بعد از تصویب، دیگه رها شده و هیچ زمینه سازی و آگاه سازی در مورد اون صورت نگرفته!!

که خیلی خیلی باعث تأسف هست….!!

یعنی الان اگه شما توی گوگل یا حتی خود سایت آموزش پرورش بخواید در مورد نمونه های طرح جابر ابتدایی و نحوه ساخت و خلاصه آموزش اون تحقیق کنید، هیچ چیز خاص و به درد بخوری بدست نمیارید! این میشه که احتمالاً دست به دامن دلالان پروژه میشید و یه پول گزافی میدید تا یه نفر دیگه اونو برای بچتون آماده کنه تا فقط نمرشو بگیره!!

متأسفانه و مأیوسانه، اکثر والدین دارن به همین روش برای انجام پروژه های طرح جابر بچه هاشون عمل میکنن!

طرح جابر چه مشکلاتی داره؟

اینجا به صورت موردی براتون توضیح دادم که این طرح چه مشکلاتی داره و چرا نتونسته خیلی موفق عمل کنه. (اگه مثل 80 درصد افراد، حال و حوصله خوندن مقاله را ندارید، براتون تیتربندی کردم که ببینید چی به چیه.)

• نبود اطلاعات کافی

همونطور که قبلاً گفتم، هیچ اطلاعاتی واضح و کاملی از این طرح در اختیار والدین و دانش آموزان قرار نمیگیره. یعنی اینطوره که معلم میاد سر کلاس، میگه خب بچه ها یادتون نره طرح جابر رو تحویل بدید. بچه ها هم میان خونه به پدر و مادر (بیشتر مادرای بیچاره!) میگن که معلم، طرح جابر میخواد، بخر و بده ببریم!!!!

پدر و مادر هم بی خبر از همه جا، هر جور شده، حالا یا با پول یا با زحمت خودشون، یه طرحی آماده می کنن و میدن به بچه که ببره مدرسه. بچه هم شاد و خندون کنار طرحش توی نمایشگاه می ایسته و نمره اش را میگیره و میره. حالا اگه ازش بپرسی چرا اصلن موضوع طرحت اینه؟ هدفش چیه؟ چطوری آمادش کردی و غیره، زل میزنه تو چشات و همچنان به لبخندش ادامه میده!!!!!!!!

• برابر نبودن سطح امکانات دانش آموزان

به هر حال آماده کردن هر پژوهشی نیازمند یکسری امکانات، مشاوره و سرمایه های کم و زیاده. این چیزیه که بین همه برابر نیست. خب طبیعتاً اونی که پدرش چهار تا ویلا تو شمال داره، میره برای بچش یه مشاور خصوصی می گیره، کلی وسیله خوشگل و حرفه ای می خره و یه طرح خفن تحویل میده.

بقیه هم مجبورن با هر چیزی که دم دستشونه یه طرحی بسازن و تحویل بدن که آخرم ممکنه نمره کافی نگیره. دقیقاً مثل کنکور که یه سری ها میلیونی پول کلاس میدن و رتبه برتر میشن، و یه سری های دیگه باید صبح تا شب زحمت بکشن و خودشون جواب هر سوالو پیدا کنن که آخرشم “دانشگاه آزاد اوگاندا” قبول شن!!!!!!!!!

• برابر نبودن سطح تحصیل والدین

اینی که میگم رو به دل نگیرید اما قطعاً والدینی که مدرک کارشناسی ارشد دارن با والدینی که دیپلم دارن از نظر علمی برابر نیستن. چرا؟ خب اونی که کارشناسی ارشد گرفته تا حالا کلی مقاله و پژوهش تحویل داده (حالا چه با زحمت خودش چه با زحمت کافی نت) و طبیعتاً بهتر می تونه به بچش راهنمایی بده. این اصلن ربطی به سطح علمی فردی نداره؛ چه بسا فردی که دیپلم داره از کسی که کارشناسی ارشد داره، اطلاعات علمی بیشتری داشته باشه؛ اما مساله اصلی، تجربه داشتن در زمینه انجام مقاله و پژوهش سازمانیه.

• دشواری طرح جابر برای دانش آموزان

گیریم همه مشکلات بالا هم حل بشن، ممکنه خود دانش آموز اصلن علاقه ای به این طرح نداشته باشه و پژوهش براش سخت باشه. طبق آماری که از این طرح منتشر شده (نمیدونم کی آمار گرفته ولی به هر حال)، 90 درصد دانش آموزان تو درک این طرح جابر دبستان مشکل دارن. دلیلش هم مشخصه؛ اینا تا دیروز الفبا و اصول ساده ریاضی یاد گرفتن، الان باید یه طرح علمی تحویل بدن که هیچ تجربه و دانش قبلی در مورد نحوه آماده کردنش ندارن. یعنی کلاً دانش آموزا اینجورن که اگه کتاب درسی را ازش بگیری، هیچ چیز دیگه ای برای ارائه کردن نداره!

• محول شدن پروژه به والدین یا دلالان پروژه

این مشکل، نتیجه سایر مشکلات بالاست. یعنی وقتی والدین میبینن که هیچ جوره نمیشه انجام این پروژه رو به دانش آموز سپرد، یا فکر می کنن از پسش برنمیاد، خودشون دست به کار میشن. اگه پول براشون مساله ای نباشه که به راحتی به کسی پول میدن تا این پروژه رو براشون انجام بده. اگرم پول براشون مساله ای مهم باشه، که خودشون یه طرحی را آماده می کنن.

یه خواهشی ازتون دارم و اونم اینه که “تا جای ممکن به دانش آموزتون کمک کنید تا خودش طرح جابر رو آماده کنه.“ می دونم که بالاخره این طرح، نمره داره و می تونه تو ورود به یه دبیرستان خوب تاثیر بزاره، اما اینکه روحیه علمی پژوهشی دانش آموزتون پرورش پیدا کنه هم خیلی خوبه.

چرا اینو میگم؟

برای اینکه پس فردا تو دانشگاه دیگه بتونه حداقل پایان نامشو خودش بنویسه و یه تحصیل کرده واقعی باشه. اگه تو این زمینه مشکل دارید، می تونید از مشاورین این حوزه یا معلمای آگاه کمک بگیرید.

چیکار میشه کرد تا طرح جابر واقعاً اثرگذار بشه؟

شاید الان بگید که خب حالا انقدر از طرح جابر بد گفتی، یه راه حل هم براش داری که درست شه؟

بله، یکسری راه حل ها هستن که می تونن این طرح رو بهتر کنن و باعث شن که بچه ها هم بیشتر فعال شن.

البته این راهکارها فقط برای یک گروه خاص، مثلاً معلما یا والدین نیستن؛ پس از همین الان انگشت اتهام نگیرین سمت یه گروه خاص که خب تقصیر شماست، خودتون درستش کنید! هم والدین و هم معلم ها و همچنین مسئولین، باید این راهکارها رو دنبال کنن.

• اطلاع رسانی کافی (حداقل یه سایت براش بزنید!)

به اندازه کافی گفتیم که چقدر آگاهی در مورد طرح جابر دبستان پایینه. پس بیشتر از این قرار نیست پیاز داغشو زیاد کنیم. بهترین و اولین کاری که میشه برای این مشکل کرد، طراحی یه سایت ساده با یکسری مقالات آموزشی برای والدین، معلم ها و دانش آموزاست. تو این سایت میشه علاوه بر اطلاع رسانی در مورد طرح جابر، نکات کاربردی، نمونه طرح و ایده برای انجام این پروژه گذاشت.

چه بهتر که خود مدارس و آموزش و پرورش این کار رو بکنن قبل از اینکه باز یه مافیای دیگه هم شکل بگیره که بابت نشون دادن نمونه طرح و کلی کتاب لقمه و خلاصه و فلان و بمان، خون والدین رو تو شیشه کنه. (که البته الان هم خیلی از وبسایت ها هستن که پروژه های آماده را میفروشن!!)

• آگاه سازی و راهنمایی توسط معلمین

اگه حالا آموزش و پرورش هم سایت نزد، برای این طرح، معلمین باید یه لطفی بگن و با تحقیق تو منابع خارجی و تقاضای منبع از آموزش و پرورش، به دانش آموزها و والدین، اطلاعات و آموزش کافی رو ارائه بدن. می دونیم که قرار نیست بابتش پولی بگیرید و زندگی معلمی سخته و غیره، ولی خب این کار شما، آینده کلی دانش آموز رو می تونه حتی یکم بهتر کنه. هر چند، الانشم خیلی زحمت می کشید، ولی این کار برای والدین و دانش آموزها می تونه خیلی ارزشمند باشه.

• تغییر نقش والدین از انجام دهنده به تشویق کننده

از معلمین و آموزش و پرورش گفتیم، اما والدین عزیز هم باید در این بین مشارکت کنن. چیکار می تونین بکنین؟ هر وقت دانش آموزتون گفت “حال ندارم”، “نمی خوام”، “خودت انجام بده”، “بلد نیستم” و غیره، (نه اشتباه نکنید قرار نیست دست به دمپایی ببرید…) تشویقش کنید. بله، تشویق خیلی جوابه میده. باهاش صحبت کنید و ببینید به چه چیزی علاقه داره.

شاید اصلن بگه من فوتبال دوس دارم، نه درس خوندن. باشه، بالاخره یه فوتبالیست نباید عضلات مختلف بدنش و اصول یه رژیم غذایی سالم رو بدونه؟ خب، پس بهش بگید بشین در مورد همین تحقیق کن. بلد نیستی؟ اشکال نداره کمکت می کنیم، ولی قرار نیست برات انجام بدیم. (الان مثلاً من یه والد نمونه بودم.)

خلاصه که واقع بین باشید. قرار نیست همه دکتر و مهندس بشن و در مورد شکافت اتم ها و واکنش زنجیره ای اونها تحقیق کنن! (الان مثلاً من خیلی حالیمه.) بزارید برن سمت چیزی که دوس دارن. از هر چیزی تقریباً میشه یک مقاله و پژوهش علمی خوب تهیه کرد.

• در نظر گرفتن یکسری امکانات برای افراد بی بضاعت (مشکل رایج تمام رقابت های کشور!)

این راه حل باز، دست آموزش و پرورش عزیز و مدارس رو میبوسه. همونطور که همه نمی تونن پول کلاس های میلیونی کنکور رو بدن، پول مشاور و دلال پروژه و امکانات خیلی حرفه ای رو هم ممکنه نداشته باشن. پس یکسری کارگاه در نظر بگیرید که بتونن از امکاناتش استفاده کنن و طرحشون رو تحویل بدن.

خیلی هزینه می بره؟ باشه؛ پس به عنوان یه پکیج اقتصادی برای والدین کم بضاعت معرفیش کنید که با یه هزینه کمتر بتونن به بچه هاشون کمک کنن این طرح رو کامل کنه. البته بهتره این کارگاه ها در خود مدرسه برگزار بشه که همه والدین بتونن استفاده کنن.

• پژوهش تحت نظارت مربیان

طبیعتاً وقتی یه نفر قراره بره مسابقات فوتبال، بهش نمی گن که خب برو تو خونه خودت تمرین کن؛ یه مربی تدارک می بینن که بتونه تحت نظر اون تمرین کنه. حالا معلمین هم می تونن بعضی روزها یک فضایی در مدارس تدارک ببینن و یکسری مربی و معلم رو مسئول بزارن که در تهیه طرح به بچه ها کمک کنن.

بچه ها هم هر چی وسایل دارن ببرن اونجا و توی یک فضای علمی طرحشون رو انجام بدن. اینجوری اون مشکل عدم برابری سطح تحصیلات و تجربه والدین هم که گفتیم، برطرف میشه.

حالا گیریم مشکلات حل شد، اصلن این طرح به چه درد بچه ما میخوره؟

آخ که گل گفتی! اصلن برای چی باید اینقدر زحمت بکشیم طرح جابر ارائه بدیم؟

الان اگه ادای آدمای اهل علم و خرد رو در بیارم و بگم که خب این طرح باعث رشد علمی کودکان شما شده و دانشمندهایی ارزشمند به جامعه تحویل می دهید، کلاً این تیتر رو رد می کنید. پس بزارید صادقانه و واقع گرایانه حرف بزنیم. این طرح می تونه روحیه تیمی، پژوهشی و علمی دانش آموزان رو رشد بده.

(شاید بگید اینکه همون شد ولی نه، فرق داره، صبر کنید، توضیح می دم.)

در نتیجه این رشد، دانش آموزان می تونن در آینده هم در فعالیت های علمی پژوهشی بیشتری شرکت کرده و جایگاه های مناسبی بدست بیارن. همچنین می تونن در مدارس بهتری هم ثبت نام کنن. از طرفی، وقتی نوبت به تهیه پایان نامه در دانشگاه برسه، نیاز نیست برن اینهمه پول بدن به کافی نت ها یا افراد دیگه که براشون پایان نامه بنویسن.

حالا همه اینارو گفتم که به بخش جالب ماجرا برسم. ………

یه صدای درام و طبل، تو پس زمینه ذهنتون تصور کنید. بله، رشد علمی و توانمندی دانش آموز شما، باعث میشه در آینده بتونن مشاغل بهتری بدست بیارین. مشاغل بهتر هم مساوی است با پول بیشتر و زندگی بهتر.

الان ما تو جامعه کلی دانشجوی فارق التحصیل بیکار داریم، چرا؟ چون مهارت و توانمندی های لازم و به روز برای انجام کار تخصصی توی شرکت ها و صنایع رو ندارن.

اگر حالا میگید طرح جابر که مال دبستانه و ربطی به شغل نداره، باید بگم داره. اگه از همین الان علاقه خودشون رو بشناسن، پژوهش و علم جدید دنیا رو یاد بگیرن، این براشون یک عادت و انگیزه میشه. در نتیجه در آینده هم اون رو راحت تر انجام میدن و حتی اگه توی دانشگاه، اساتید چیزی بهشون یاد ندن، خودشون میرن دنبال اون موضوع و کلی مهارت یاد میگیرن!

کلام آخر

گفتنی هارو گفتم و بیش از این سرتون رو درد نمیارم. اگر معلمید، والدین هستید یا مسئولین عزیز آموزش و پرورش، لطفاً به این طرح جابر دبستان، بیشتر بها بدید و پیگیر دانش آموزها باشید. آگاهی بدست بیارید و آگاه سازی کنید. مطمئن باشید تاثیر رشد اونها رو توی زندگی خودتون هم می بینید.

ما هم امیدواریم بتونیم با منابع خوبی که در سایت کافه محتوا ارائه میدیم، تمامی پروژه های طرح جابر را پوشش بدیم. منابع به روز را در هر زمینه ای براتون در مقالات مختلف معرفی می کنیم و خوشحال میشیم که از اونها استفاده کنین. اگر به راهنمایی نیاز داشتین میتونین با ما تماس بگیرین.

منبع: cafe-mohtava.ir